Balans opstellen
Voor de jaarrekening moet je een balans opstellen. Dit is een momentopname van je vermogen. De balans toont de bezittingen en schulden van je onderneming op een bepaald moment. De waarde van de eigendommen zijn altijd gelijk aan die van alle passiva, die samenvat hoe de activa zijn gefinancierd.
- Wat is een balans?
- Wat moet er in een balans staan?
- Vaktermen
- (Openings)balans maken
- Balans maken na het eerste jaar
- Wat heb je aan een balans?
Wat is een balans?
In de boekhouding is een balans een overzicht van je vermogen. Het toont bijvoorbeeld of je onderneming voldoende eigen vermogen heeft en aan alle financiële verplichtingen kan voldoen.
Net als bijvoorbeeld je winst- en verliesrekening is het onderdeel van de jaarrekening. De balans toont een momentopname. Vaak maak je deze op 31 december.
De balans bestaat uit twee zijdes, de activa en passiva, en geeft een overzicht van bezittingen en schulden van je bedrijf en de waarde hiervan.
Regel je administratie zelf met een goed boekhoudprogramma. Probeer e‑Boekhouden.nl of MoneyMonk vrijblijvend uit. 100.000+ mkb-ondernemers gingen je voor.
Hoe moet je een balans opstellen?
Hoe je een balans opstelt bepaal je zelf. Veel ondernemers maken deze met een boekhoudpakket, of stellen deze zelf op in een spreadsheetprogramma als Excel. Je mag zelf een balans opmaken maar investeringen die langer dan een jaar meegaan moet je soms afschrijven. Het berekenen van deze bedragen kan lastig zijn. Een online boekhoudprogramma kan hierbij helpen.
Een balans bevat een overzicht van je bezittingen (activa) en schulden (passiva). Alle onderdelen die het bedrijf bezit of schuldig is op het moment van het maken van een balans moet je er dus op vermelden. Een balans is altijd in evenwicht. Als er meer eigendommen dan schulden zijn dan is er eigen vermogen.
Links op de balans toon je wat je bezit (activa), rechts hoe je het gefinancierd hebt (passiva). Omdat eigendommen of schulden bij een groot tot middelgroot bedrijf al snel uit veel onderdelen bestaan, mag je deze samenvatten. Hierdoor zijn er vaktermen ontstaan.
Een balans toont al je activa en passiva. Dit zijn je bezittingen en schulden.
De activa-zijde
De activa-zijde van een balans toont alle bezittingen van de onderneming. Bekende posten zijn:
- Inventaris
- Debiteuren
- Voorraad
- Auto van de zaak
- Kas (of liquide middelen)
De activa zijn de bezittingen van je onderneming.
Bij sommige bedrijven is de lijst van bezittingen te lang om deze allemaal los te noemen op de balans. Om overzicht te bieden in het vermogen is het gebruikelijk om posten te bundelen. Hiervoor zijn er vaste termen ontstaan die er vaak op voorkomen. Debiteuren en voorraad zijn bijvoorbeeld vlottende activa.
Vaste termen op een balans
Elke onderneming heeft een laptop, kasgeld of debiteuren en dit soort zaken wisselen regelmatig. Je wilt dus niet elke laptop of machine los noemen op een balans, maar één post met het totaal. Voor activa zijn dit:
- Vlottende activa
- Vaste activa
- Immateriële vaste activa
- Materiële vaste activa
- Financiële vaste activa
Deze termen zijn vaste onderdelen van de boekhouding. Als je details mist in de balans kun je via de jaarrekening of toelichting meer vertellen over de eigendommen. Elke boekhouder, accountant of fiscalist die een balans opstelt gebruikt daarvoor ongeveer dezelfde termen, al is elk bedrijf uniek. Naast de meer standaard termen kun je daarom ook unieke eigen omschrijvingen tegenkomen.
Zaken op de passiva-zijde
De passiva-zijde van een balans toont hoe de bezittingen zijn gefinancierd. De onderneming is eigenaar van de activa, maar misschien heeft die geld geleend of is die nog geld schuldig aan de belastingdienst of leveranciers. Alle financieringen, leningen en schuldeisers noem je aan de passiva-zijde.
- Eigen vermogen
- Vreemd vermogen
- Kortlopende schulden
- Hypotheek
- Crediteuren
Ook op de passivazijde kun je dus balansposten samenvatten. Zo kun je passiva op de balans splitsen in eigen vermogen en vreemd vermogen. Meestal wil je het vreemd vermogen ook opdelen in langlopende en kortlopende schulden. Zo kun je facturen of belasting die jij nog moet betalen samenvatten als crediteuren.
Een krediet bij de bank noem je als kort vreemd vermogen en een hypotheek of langlopende schulden voor machines boek je als lang vreemd vermogen. Het deel dat niet extern is gefinancierd noem je het eigen vermogen.
Een eerste balans maken
Als je nog moet beginnen met je bedrijf, en bijvoorbeeld een balans wilt maken voor je ondernemingsplan, dan heet dit een openingsbalans. Dit is een soort beginbalans waarop je de zaken noemt waarmee je wilt beginnen.
Veel ondernemers zoeken dan een voorbeeld van een balans, maar meestal maakt een voorbeeld-balans het alleen onnodig complex omdat deze veel dingen noemt waarmee je in het begin nog niet te maken hebt.
Zoek je een goed boekhoudprogramma? probeer e-Boekhouden gratis uit! Liever zelf programma's vergelijken? Zie ons overzicht van online boekhoudprogramma’s.
Starten met een openingsbalans
Als je onderneming nog van start moet dan kun je waarschijnlijk vrij snel een openingsbalans maken, zeker als je ook wat zaken samenvat onder bovenstaande vaktermen. Zo valt je bureau, gereedschap of andere werkzaken meestal onder inventaris. Je saldo valt onder liquide middelen.
Voor een goed ondernemingsplan kun je een eenvoudige openingsbalans opstellen.
Daartegenover staan de schulden. Heb je deze niet of is de balans daarmee nog niet in evenwicht? Dan kun je deze meestal gladstrijken door een post te nemen met eigen vermogen. In theorie heb je dan een eerste openingsbalans. Vaak bestaat deze uit slechts een handvol posten.
Balans opstellen na het eerste jaar
Een beginbalans maken is lastig, maar nog lastiger is het om een balans te maken van een draaiende onderneming. Want zodra je onderneming operationeel is verandert de balans continu. Zodra je bijvoorbeeld wat verkoopt maar het geld nog niet op je rekening hebt ontstaan er gelijk twee extra posten.
Om te beginnen heb je dan een debiteur als activa. Dat is iemand die van jou een factuur heeft gehad maar deze nog niet heeft betaald. De btw (omzetbelasting) die op die factuur genoemd staat is vervolgens weer een schuld van jou aan de belastingdienst, en moet je dus aan de passiva-zijde van de balans noemen onder crediteuren.
Ook veranderen zaken als je voorraad, liquide middelen of andere posten vrijwel dagelijks. Hierdoor kan het maken van een balans vrij complex, foutgevoelig en tijdsintensief zijn maar boekhoudprogramma’s maken veel van deze berekeningen automatisch voor je. Je kunt ook altijd een boekhouder inschakelen.
Wat heb je aan een balans?
Een balans toont in één oogopslag de eigendommen van een bedrijf. Naast de winst- en verliesrekening, waaruit je kunt opmaken hoeveel geld er via facturen in- of uitgaat, zie je op een balans de wijzigingen van de bezittingen.
Het toont bijvoorbeeld hoeveel eigen vermogen het bedrijf heeft en hoeveel alle bezittingen bij elkaar waard zijn. Dat is belangrijk, want deze waarde verandert soms ongemerkt. De waarde van een laptop of bedrijfsauto moet je bijvoorbeeld afschrijven waardoor deze na verloop van tijd in waarde daalt. Dit zie je niet terug op je zakelijke bankrekening of in de winst- en verliesrekening, maar wel op je balans.
Overzicht van de financieringen
Naast alle bezittingen toont een balans hoe de onderneming is gefinancierd. Indien het bedrijf een extra financiering nodig heeft dan kan een investeerder, de bank of andere financieringsinstelling om een balans vragen of zelf opmaken. Het is onderdeel van de jaarrekening, en voor de belastingaangifte van de inkomstenbelasting is het dus een verplicht onderdeel.
Bedrijfsratio’s berekenen
Naast dat de balans zelf in een oogopslag een beeld geeft van de bedrijfscijfers, kun je er ook diverse financiële ratio’s mee berekenen. Deze kun je gebruiken om er zo achter te komen hoe je onderneming ervoor staat. De volgende ratio’s kun je met behulp van de balans uitrekenen:
De solvabiliteitsratio: eigen vermogen / totaal vermogen x 100%.
Het percentage eigen vermogen. Dit toont hoe afhankelijk de onderneming is van geleend geld.
De liquiditeitsratio: vlottende activa / kortlopende schulden x 100%.
Toont hoe goed de onderneming in staat is om op korte termijn haar schulden te betalen.
De rentabiliteitsratio: winst (of toename eigen vermogen) over een bepaalde periode / het eigen vermogen aan het begin van die periode x 100%.
Toont of een onderneming in staat is winst te maken met het door haar geïnvesteerde kapitaal.
Zoek je een goed boekhoudprogramma? probeer e-Boekhouden gratis uit! Liever zelf programma's vergelijken? Zie ons overzicht van online boekhoudprogramma’s.
Veelgestelde vragen
Enkele veelgestelde vragen over het opstellen van een balans zijn:
Is het maken van een balans verplicht?
Ja, meestal wel. Bij een eenmanszaak hoef je geen balans in te dienen maar om een aangifte voor de inkomstenbelasting in te kunnen vullen moet je getallen uit de balans hebben.
Denk bijvoorbeeld aan je afschrijvingen of je crediteuren- en debiteurenstand. Bij sommige ondernemingsvormen, zoals de besloten vennootschap, moet je jaarlijks zelfs een balans deponeren.
Hoe maak je een balans?
Je mag de balans opstellen op de manier waarop jij dat wilt. Je kunt dus een balans maken in Excel. Al moet je dan wel goed de regels kennen want het is lastig om via Excel te controleren of bijvoorbeeld je berekeningen kloppen. Je kunt de balans ook zelf maken via een boekhoudprogramma, of deze laten opstellen door een boekhouder.
Wat zet je op een balans?
Op de balans toon je aan de activazijde alle bezittingen van het bedrijf. Hier noem je dus bijvoorbeeld de laptop van de zaak, een bureau, of de auto van de zaak. Als de lijst lang wordt kun je bepaalde zaken bundelen. Hiervoor kun je gebruikmaken van vaste termen, zoals inventaris voor alles dat je op kantoor hebt, vlottende activa voor alle voorraad en debiteuren en vaste activa voor grotere investeringen.
Op de passivazijde beschrijf je hoe dit is gefinancierd. Denk aan crediteuren, kortlopende schulden of eigen vermogen. Het aantal posten hoeft niet aan beide kanten in evenwicht te zijn, maar het bedrag onderaan de streep wel. Het totaal aan passiva is dus gelijk aan het totaalbedrag van alle posten aan de activazijde.
Waarom is een balans altijd in evenwicht?
Op een balans toon je je bezittingen (activa) aan de ene zijde. Aan de andere zijde toon je hoe je deze financiert. Een zakelijke financiering staat dus aan de passivazijde. Maar al je bezittingen zijn gefinancierd, dus is een balans altijd in evenwicht.
Als schulden aan derden afnemen dan is het restant een schuld aan jou als ondernemer. Op de balans omschrijf je dit als eigen vermogen. Zijn de schulden groter dan de eigendommen? Dan is het ondernemingsvermogen (eigen vermogen) negatief.
Wat is balanswaarde?
De balanswaarde is de waarde van een bedrijf volgens de balans. Dat kan de werkelijke waarde zijn, maar dat hoeft niet.
Zo dalen veel goederen in werkelijkheid niet precies lineair. Een auto, laptop of machine dalen meestal in het begin sneller in waarde dan aan het einde. Zo is een laptop die nog maar een dag oud is vaak al flink in waarde gezakt. Maar op een balans is het gebruikelijk om lineair af te schrijven. Als je een laptop in vijf jaar afschrijft en geen rekening houdt met restwaarde is deze na één jaar dus volgens de balans nog tachtig procent van zijn aankoopbedrag waard.